امیررضا همایون
خبرنگار
هرچه به زمان آغاز جام جهانی 2022 قطر نزدیک‌تر می‌شویم وعده‌های مسئولان فدراسیون فوتبال هم برای پیشبرد کارهای فرهنگی و برای نشان دادن جلوه‌های کشورمان به جهان در حاشیه مهم‌ترین تورنمنت فوتبالی جهان بیشتر می‌شود. بزرگترین تورنمنت فوتبالی جهان که در هر دوره میلیون‌ها تماشاگر و میلیارد‌ها بیننده تلویزیونی دارد، با یک هماهنگی منطقی بین مسئولان فرهنگی و ورزشی یک کشور می‌تواند به یک موقعیت ایده‌آل برای رشد و گسترش فرهنگ‌ها در سطح جهانی تبدیل شود. کشورها از لحظه‌ای که مجوز حضور در جام جهانی را می‌گیرند فارغ از تلاش‌های ورزشی، طی هم‌اندیشی با مدیران فرهنگی به دنبال استفاده صددرصدی از این میهمانی بزرگ فوتبالی هستند. از شناساندن هنرهای دستی تا میهمانی، کنفرانس و خواندن سرودهای حماسی، هیچ یک از حاضرین در جام جهانی از این فرصت استثنایی به راحتی عبور نمی‌کنند و بودجه‌های قابل توجهی را به این مسأله اختصاص می‌دهند. کشور ما در هر پنج دوره حضور خود در جام جهانی، رویکرد‌های فرهنگی مختلف و متفاوتی را در برنامه خود قرار داده است. از اولین حضور در سال ۱۹۷۸ تا جام جهانی ۲۰۲۲ قطر، البته که قطعاً نتایج حاصل شده و خروجی جلسات و مصوبه‌های فرهنگی برای تأثیرات فرهنگی ایران در جام جهانی هرگز به آن شکل رؤیایی که در حرف بوده به عمل نرسیده! اما موضوعی که جای سؤال دارد این است که انجام این کارها که بعضاً با بودجه‌های گزاف چند میلیاردی از بیت‌المال انجام می‌شود چه ثمری برای فوتبال و مهم‌تر از آن کشورمان در دوره‌های گذشته داشته است که این دوره بخواهد داشته باشد؟ فدراسیون فوتبال در جام جهانی 2014 برزیل بودجه‌ای 8 میلیاردی را به این کار اختصاص داد. مبلغی که برای زمان خودش بسیار بود. در آن زمان هم می‌توانستیم کارهای بهتری از اهدای کلاه و پرچم به هواداران برای تیم ملی کشورمان انجام دهیم. نکته مهم‌تر این است که مبلغ هزینه شده دستاورد زیادی برای کشورمان نداشت و این بودجه پس از گذشت هشت سال به 20 میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است. این افزایش بودجه با توجه به بالا رفتن نرخ تورم در سالیان اخیر منطقی به نظر می‌رسد اما سؤال اصلی این است که این بودجه گزاف که از جیب مردم ایران صرف می‌شود چه دستاوردی برای کشورمان در جام جهانی قطر خواهد داشت؟ آیا صرف این بودجه در دوحه برای انجام کار فرهنگی و به قول مسئولان فدراسیون فوتبال ایران منجر به آمدن توریست بیشتر به کشورمان می‌شود یا اینکه ‌مانند دوره‌های گذشته به اهدای کلاه و پرچم به هواداران دیگر تیم‌های حاضر در مهم‌ترین تورنمنت فوتبالی جهان خلاصه می‌شود؟ حالا اگر تیم مدیریتی مهدی تاج برنامه‌ای داشته باشد (که بعید است) که با انجام آن در جام جهانی باعث افزایش ورود توریست به کشور شود این هزینه توجیه‌پذیر است؛ 2چراکه آن زمان می‌گوییم اگر 20 میلیارد هزینه کردیم این مبلغ با ورود توریست به کشور کم‌کم به چرخه اقتصاد و جیب ملت بازمی‌گردد اما... انتظار می‌رود که فدراسیون درباره اقدامات کارهای فرهنگی که در نظر دارد در دوحه انجام دهد شفاف‌سازی کند تا همه مردم و اهالی فوتبال متوجه برنامه آنها در این‌باره شوند و بدانند این بودجه در کجا خرج می‌شود؟
لیلا اژدری مدیرکل دفتر بازاریابی و تبلیغات گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، با اشاره به آنکه از سال ۱۳۹۹ برنامه‌ریزی‌ها و جلسات لازم برای حضور در جام جهانی قطر در حال برگزاری است به ایلنا گفت: «کارهای انجام شده تا حدودی نتیجه داده است و ستاد مرکزی حضور در جام جهانی قطر در دفتر معاون اول رئیس جمهور تشکیل شده است. جام جهانی قطر چند موضوع برای ایران به همراه دارد. نخست حضور تیم ملی ایران در این جام جهانی است که به فدراسیون فوتبال و وزارت ورزش ارتباط دارد. بحث دوم، اعزام تماشاگران است که مستلزم تشکیل کارگروه مشترک بین وزارت گردشگری، وزارت ورزش، وزارت امور خارجه و فدراسیون فوتبال است تا با توجه به تجربیات جام جهانی برزیل و جام جهانی روسیه، بتوانیم بهترین تمهیدات را برای اعزام تماشاچیان بیندیشیم. بحث سوم، حضور کالاها و صادرات کالاهای ایرانی و صنایع دستی است که توسط سازمان توسعه تجارت محقق می‌شود. بحث بعدی، کمپین تبلیغاتی ایران است که اگر بودجه‌های لازم برای آن به موقع به دست‌مان برسد، شاهد تبلیغات گسترده از جاذبه‌های گردشگری ایران در فضاهایی خواهد بود که امکان تبلیغ در آن وجود دارد.»
این اتفاق در حالی است که تماس ما با غلامحسین زمان‌آبادی مشاور فرهنگی وزارت ورزش و جوانان به اینجا رسید که: «قرار است ما در این باره اظهار نظری نداشته باشیم و همه اطلاعات در این زمینه را خود آقای اصولی بدهند.» تماس‌های خبرنگار ما با احسان اصولی هم بی‌جواب ماند و...
انتظار می‌رود که این بار، فدراسیون فوتبال فهرستی شفاف از کارهای فرهنگی که قرار است در جام جهانی انجام بدهند را منتشر کند تا اذهان به این سمت نروند که مثل همیشه تولید چند کلاه، تی‌شرت و پیراهن را اسمش را بگذارند کار فرهنگی.

لیلا اژدری مدیرکل دفتر بازاریابی و تبلیغات گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی:
«از آنجا که فیفا اختیار ورزشگاه‌ها و زمین‌های بازی را برای انجام هر نوع تبلیغات در اختیار دارد و اسپانسرها نیز از قبل مشخص شده‌اند، از این رو امکان معرفی و تبلیغ جاذبه‌های گردشگری ایران در بخش محیطی زمین‌های بازی وجود ندارد اما در فن‌زون‌ها و مراکز تجاری، ایرلاین‌ها و… امکان تبلیغ وجود دارد. اگر بودجه و پول‌های پیش‌بینی شده به موقع به دست ما برسد خواهیم توانست برنامه تبلیغاتی‌مان را اجرایی کنیم. برای این مهم در حدود ۲۰ میلیارد بودجه در نظر گرفته‌ایم. احتمال دارد اعزام راهنمایان گردشگری را همانطور که در اکسپو دبی شاهد بودیم، برای جام جهانی قطر ۲۰۲۲ نیز داشته باشیم اما از آنجا که هنوز نمی‌دانیم چه فضاهایی در اختیار داریم، این تصمیمات در حد احتمالات است.»