فرخ حسابی
ریکاردو ساپینتو و ژوزه مورایس، جدیدترین پرتغالی‌هایی هستند که حضور در فوتبال ایران را تجربه می‌کنند. از بین این دو نفر، کارنامه مورایس به مراتب پربارتر و موفق‌تر نشان می‌دهد و به نظر می‌رسد سپاهان در جذب یک مربی بزرگ، دست‌کم از نظر رزومه کاری، عملکرد خوبی داشته است.
پرتغال، کشوری با کمی بیش از 10 میلیون جمعیت، بسیار بیشتر از آنچه که از جمعیت و وسعتش انتظار می‌رود، در فوتبال جهان تأثیرگذار بوده. این کشور زادگاه برخی از بزرگترین فوق ستاره‌های فوتبال جهان بوده مثل اوزه بیو، لوئیس فیگو و کریستیانو رونالدو و البته بسیاری از بازیکنان این کشور نیز در قواره ستاره‌های سرشناس در تیم‌های مختلف درخشیده‌اند.
در دو دهه اخیر، روند فوتبال پرتغال به سمت تولید و صادر کردن مربیان نیز پیش رفته است. مربیانی که بعضی از آنها چه در داخل و چه خارج از این کشور به بزرگترین دستاوردها رسیده‌اند، از جمله بزرگترین مربیان این کشور می‌توان به ژوزه مورینیو، آندره ویاش بوآش، سرخیو کونسیسائو، پائولو فونسکا و لئوناردو ژاردیم اشاره کرد که جزو بهترین‌های سال‌های اخیر فوتبال جهان به حساب می‌آیند.
همین معروفیت و ترند شدن مربیان پرتغالی، پای آنها را به فوتبال ایران نیز باز کرد. کارلوس کی‌روش بزرگترین نمونه از نسل مربیان پرتغالی بود که وارد ایران شد و هدایت تیم ملی ایران را 8 سال برعهده گرفت. تونی اولیویرا (تراکتور)، ژوزه آلبرتو کاستا (صنعت نفت)، آلفردو کاسیمیرو (صنعت نفت، دو مقطع) مانوئل ژوزه (پرسپولیس)، آگوستو ایناسیو (فولاد)، وینگادا (پرسپولیس، تیم امید) پائولو سرجیو (صنعت نفت) نیز دیگر مربیانی بودند که بیشتر مورد توجه تیم‌های جنوبی ایران قرار گرفتند و هیچکدام در باشگاه‌های خود در مجموع کارنامه قابل دفاعی نداشتند.
تمرکز اکثر مربیان پرتغالی در فوتبال جهان مبتنی بر سازماندهی دفاعی و فضا ندادن به حریفان است. خود پرتغالی‌ها از مکتب خاص خود حرف نمی‌زنند و سبک مربیگری‌شان را ترکیبی از مکاتب فوتبال هلند و ایتالیا در کارهای تهاجمی و تدافعی می‌دانند.
بعد از مربیان کروات، بیشترین تعداد مربیان حاضر در فوتبال ایران به پرتغالی‌ها مربوط می‌شود. به نظر می‌رسد قیمت پایین‌تر مربیان این کشور یکی از عوامل جذب شدن آنها در فوتبال ایران و به طور کلی در آسیا و قاره‌های دیگر باشد. ضمن اینکه مربیان پرتغالی اصولاً در تطبیق پیدا کردن با شرایط مختلف، موفق هستند. ژوزه مانوئل گومز، یکی از پرتغالی‌هایی که در کشورهای مختلف مثل مجارستان، عربستان و امارات کار کرده می‌گوید: «ما در پرتغال در شرایط بسیار سخت و با امکانات کم کار خود را شروع می‌کنیم و از امکانات خوب خبری نیست. وقتی من کارم را شروع کردم، مجبور بودم زمین را با دو تیم دیگر تقسیم کنم، بنابراین با 25 بازیکن در یک سوم زمین تمرین می‌کردیم. تیم خود را باید در آن شرایط آماده می‌کردیم بدون برخی امکانات اولیه. بنابراین بدون توجه به مسائل فوتبالی باید به‌دنبال راه‌هایی برای پیشبرد کار خودمان باشیم.» تبدیل شدن مربیگری فوتبال به یک رشته دانشگاهی و توجه ویژه به آکادمی‌های تربیت مربی باعث شده بسیاری از مربیان این کشور بدون اینکه سابقه فوتبالی درخشانی داشته باشند به مربیانی بزرگ تبدیل شوند مثل ژوزه مورینیو، ویاش بوآش و بسیاری دیگر.
بدون توجه به تجربه تقریباً ناموفق مربیان پرتغالی در فوتبال باشگاهی ایران، باید امیدوار بود که ورودی‌های جدید مثل ساپینتو و مورایس، جذابیت لیگ برتر را نسبت به سال گذشته چه از نظر اسمی و چه کیفی بالاتر ببرند.