یادداشت

احسان محمدی     

 

ساندرو پل، معان کیالی، جمال شریف، معان الرفاعی، عبدالرحمان زید، محمد کوسا، عمر المهنا، مارکوس مرک، یانگ جو کیم، پاسکوال ردومونتی، پائولو گومز کاستا، روبرتو روزتی، ولادیمیر ریناک، مصطفی گوجلو، فلورین میر، والنتین ایوان، ولفانگ اشتارک، سعد کمیل، آلفونسو پرز، فلیکس بریش و برناردینو گونزالس ... اینها داوران خارجی هستند که هواداران فوتبال بعد از جنجال 73 قضاوت آنها را در شهرآورد تهران دیدند. از مجارستان تا عربستان، از آلمان تا سوریه، از اسپانیا تا ایتالیا، از کره تا ترکیه، حتی پرتغال و اسلواکی و روسیه! بعضی از این داوران دو بار این دیدار را قضاوت کردند. اصلاً یکی از جاذبه‌های شهرآوردهای آن روزگار همین داورها بودند. از مدت‌ها قبل روزنامه‌ها حدس و گمان می‌زدند که کدام داور سرشناس می‌آید و دیدار پرسپولیس و استقلال را سوت می‌زند و ما شروع می‌کردیم به بحث کردن که داوران ایتالیایی مفت پنالتی می‌گیرند، اسپانیایی‌ها راحت کارت زرد و قرمز می‌دهند ...

الان به اسم‌ها که نگاه می‌کنیم به نظر می‌رسد بهترین‌های روزگار بودند و لابد عالی‌ترین قضاوت را داشتند اما گاهی بسیار بد سوت زدند. شانس بزرگ‌شان این بود که پولشان را می‌گرفتند و می‌رفتند. نه می‌ماندند تا نظر روزنامه‌ها را بخوانند و نه حتی از فحش‌های توی استادیوم چیزی می‌فهمیدند. گاهی حتی انگار معذب بودند و هی به ساعت نگاه می‌کردند که برسند به دقیقه 90 و از شر یک بازی بی‌کیفیت و پرهیاهو راحت شوند. تصور کنید که ساندرو پل، رودومونتی، مارکوس مرک و روزتی قبل از این دیدار چه بازی‌های مهمی سوت زده بودند و حالا میان جمعی بازیکن بودند که یک نفر آنها را نمی‌شناختند اما می‌دیدند چطور در یک چمن بی‌کیفیت به هم رحم نمی‌کنند.

فدراسیون فوتبال هم البته خودش را از شائبه همیشگی داوری یکطرفه راحت می‌کرد. سوت را می‌داد به یک داور خارجی و خودش می‌ایستاد یک گوشه. گاهی حتی مربیان و بازیکنان هم می‌گفتند که کیفیت داور خارجی به هیچ وجه بهتر از داوران ایرانی نبود اما مرغ همسایه غاز است. داور خارجی که سوت می‌زد بازیکنان سرشان را به احترام او خم می‌کردند اما همان سوت را یک داور ایرانی می‌زد چند نفری می‌‍رفتند توی لوزالمعده‌اش!

25 بهمن 1387 محسن ترکی این طلسم را شکست و حالا 13 سال است داوران ایرانی این مسابقه را سوت می‌زنند، گاهی خوب، گاهی متوسط و گاهی بد اما در هر حال در انتهای بازی فریاد یک تیم بلند است و معتقدند داور حق آنها را خورده و در فضای مجازی او را به رگبار فحش می‌بندند که مأموریت داشته تیم محبوب آنها را شکست دهد! حتی قبل از بازی می‌روند و ویدئوی تمام سوت‌های داور علیه تیم محبوب‌شان را استخراج می‌کنند تا هم به داور فشار بیاورند و هم برای شکست احتمالی یک توجیه حسابی کنار گذاشته باشند!

حالا علیرضا فغانی که به استرالیا مهاجرت کرد برای قضاوت دربی جام حذفی انتخاب شده است. این هفتمین قضاوت مردی است که در کارنامه‌اش هم فینال المپیک را سوت زده هم رده‌بندی جام جهانی، هم فینال لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۴ و فینال جام ملت‌های آسیا ۲۰۱۵ و هم دیدار فینال جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۵ و ... یکی از پرافتخارترین داوران جهان و البته آسیا اما اگر گمان می‌کنید این رزومه باعث اعتراض بعضی از هواداران استقلال و پرسپولیس نشده، سخت اشتباه می‌کنید. کسانی که نافشان با غر زدن بریده شده همیشه بهانه‌ای پیدا می‌کنند و هنوز سوت بازی زده نشده فغانی را متهم کرده‌اند که قصد دارد به نفع این یا آن نتیجه را رقم بزند!

در اینکه فغانی گاهی تند و تلخ با بازیکنان برخورد می‌کند و برخی می‌گویند گرفتار اعتماد به نفس زیاده از حد است می‌شود درنگ کرد، در اینکه مثل هر داور دیگری در جهان سوت‌های غلط هم در کارنامه‌اش دارد تردیدی نیست اما با توجه به حساسیت دیدار دو تیم قرمز و آبی او بهترین گزینه بود. کم حاشیه‌ترین و البته باتجربه‌ترین. با این همه در فوتبال هیچ تضمینی برای داور وجود ندارد و ممکن است یک سوت غلط او در شرایطی که VAR وجود ندارد زمینه‌ساز یورش غیورمردان فضای مجازی شود. در مسابقه دو تیم استقلال و پرسپولیس هیچ لحظه‌ آسانی وجود ندارد برای همین علیرضا فغانی با پذیرش این ریسک یک بار دیگر اعتبارش را گرو گذاشته است. کاری که داوران فوتبال در هر بازی انجام می‌دهند. آغاز از صفر.