خب، تمام شد و رفت. آن تحول اساسی‌ای که قرار بود درآمدی همیشگی نصیب 72 باشگاه خارج از لیگ برتر سازد و البته سهم شش باشگاه بزرگ لیگ برتر را هم از درآمد حتی بیشتر از سابق کند (و البته همان اندک توازن باقی‌مانده در لیگ برتر را هم بر هم بزند) دیگر دنبال نخواهد شد. این برنامه «پروژه دورنما» (پروژه تصویر بزرگ‌) نام داشت و لیگ برتر اعلام کرده که این پیشنهاد را کنار گذاشته است.

نکته جالب چیست؟ اینکه این تصمیم با رأی منفی تمامی اعضا گرفته شده است.

این عجیب است، چون در میان 20 باشگاه عضو لیگ برتر، دو باشگاه منچستریونایتد و لیورپول هم هستند که این پروژه را به پیش می‌بردند. حتی می‌گویند که باشگاه‌های دیگری هم طرفدار این طرح بوده‌اند و شش تیم بزرگ لیگ برتر در طول این مدت جلساتی مخفی با هم داشته‌اند؛ البته حتی اگر تاتنهام، چلسی، آرسنال و منچسترسیتی هم می‌خواسته‌اند که این طرح اجرایی شود، حاضر نبوده‌اند که هزینه‌ای برایش بپردازند.

لیگ برتر اتحاد خود را نشان داد و این پیشنهاد را رد کرد. البته باشگاه‌های لیگ برتر خود را متعهد می‌دانند که «بررسی جامعی» از حق پخش تلویزیونی و توزیع درآمد انجام دهند. فعلاً که اوضاع به این ترتیب است. مسائل و چالش‌های پیش روی لیگ و البته کم و بیش، اکثر لیگ‌های اروپایی، از بین نرفته است.

به بخش‌های نامطبوع پروژه دورنما بپردازیم. برخی جنبه‌های آن فاجعه‌ای تمام‌عیار بودند. در زمانی که اکثر باشگاه‌های لیگ فوتبال انگلیس (دسته‌های پایین‌تر) زیر سایه همه‌گیری ویروس کرونا قرار گرفته‌اند، به لیگ برتر پیشنهاد شده بود که حق پخش تلویزیونی را به صورت مشترک بفروشد و 25 درصد آن را به لیگ‌های پایین‌تر بدهد. اگر فرض کنیم که مبلغ قرارداد بعدی آنها با شبکه‌های تلویزیونی ثابت بماند – که با توجه به اوضاع دنیا، کمی خوشبینانه است – این عدد می‌شود 25 درصد 2/ 3 میلیارد پوند، یا حدود 800 میلیون پوند.

خب، در ظاهر که پول بدی به نظر نمی‌رسد.

اما قرارداد فعلی لیگ فوتبال انگلیس 113 میلیون پوند است و در صورت اجرایی شدن این ایده، پرداخت‌های چتر نجات (که برای دو فصل به باشگاه‌های سقوط‌کرده پرداخت می‌شود و نصف مبلغ حق پخش پایه آنها در لیگ برتر است) از میان برداشته می‌شد. این مبلغ حدود 260 میلیون پوند بود. همچنین پرداخت‌های اتحاد (که به آن گروه از باشگاه‌های دسته‌های پایین داده می‌شود که سقوط نکرده‌اند) که معادل 100 میلیون پوند است هم برچیده می‌شد. به این ترتیب، تنها 325 میلیون پوند به درآمد باشگاه‌ها اضافه می‌شد. البته این مبلغ برای سرپا نگه داشتن باشگاه‌ها کافی است و طبق پیشنهاد، 250 میلیون پوند بلافاصله پرداخت می‌شد اما این طرح ارزش آن را نداشت که باشگاه‌ها امتیازاتشان را از دست بدهند: یک سهمیه مستقیم صعود، کنترل بر روی برنامه بازی‌های دسته‌های پایین‌تر و سقف دستمزد. ادامه حیات آنها وابسته به لیگ برتر، یا به شکل دقیق‌تر 9 باشگاهی که بیشترین سابقه در لیگ برتر را دارند، یا حتی دقیق‌تر، شش باشگاه بزرگ می‌شد.

اما بسیاری از باشگاه‌های لیگ فوتبال انگلیس در استیصال به سر می‌برند و افراد مستأصل دست به هر کاری می‌زنند. شاید به همین دلیل بود که ریک پری، رئیس لیگ فوتبال انگلیس از این برنامه حمایت کرد.

ماجرای 100 میلیون پوند هدیه به اتحادیه فوتبال چه بود؟ (بله، این مبلغ تقسیم می‌شد؛ 55 میلیون پوند بودجه مستقیم و بودجه برای توسعه فوتبال زنان و فوتبال پایه اما همه این مبالغ از یک منبع بود.) اتحادیه فوتبال البته یک «سهم طلایی» دارد و به این ترتیب می‌تواند هر برنامه‌ای را وتو کند. آنها هم در همه‌گیری ویروس کرونا دچار مشکل شده و 124 کارمند خود را کنار گذاشته و 300 میلیون پوند هم ضرر کرده‌اند. اگر بخواهیم بی‌رحمانه نگاه کنیم، ممکن است این را نوعی کمک مافیا به یک تاجر محلی بدانیم که بابت وفاداری بی‌حد و حصر او بوده است.

یونایتد و لیورپول گفته‌اند که هرچند پروژه‌شان با شکست روبه‌رو شده اما از نتیجه راضی هستند، چون حالا بر سر مسائل کلیدی بسیاری بحث خواهد شد که تاکنون نادیده گرفته شده بود. آنها راست می‌گویند. مدت خیلی زیادی بود که لیگ برتر مشکلاتی داشت که عجیب به نظر می‌رسیدند.

اما حتی جنبه‌های مثبت پروژه دورنما هم دیده نشده است. برای مثال، حذف پرداخت‌های چتر نجات به تیم‌های سقوط‌کرده واقعاً با عقل جور در می‌آید. این پرداخت باعث می‌شود بازار چمپیونشیپ به‌شدت متشنج شده و سایر باشگاه‌ها هم مجبور به هزینه‌های بیشتر شوند. اگر در قرارداد بازیکنان‌ بندی بگذارید که در صورت سقوط، از دستمزدشان درصد مشخصی کم می‌شود، نیازی به پرداخت‌های چتر نجات (به‌ویژه در شکل فعلی) نخواهید داشت. با این حال صحبت در این زمینه باعث می‌شود به شش تیم بزرگ این اتهام زده شود که دوست ندارند پولشان را تقسیم کنند.

از سوی دیگر، بحث حذف جام اتحادیه و برگزاری لیگ برتر با 18 تیم به جای 20 تیم هم در این پیشنهاد مطرح بوده است. به این ترتیب دست کم پنج بازی میانه هفته کم می‌شود و بازیکنان می‌توانند از چرخ همستری پیاده شده و از مصدومیت دوری کنند؛ مربیان هم فرصت آن را می‌یابند که هم آموزش ببینند و هم کار کنند و از سوی دیگر، چون بازی‌های میانه هفته را از دست می‌دهید، خیلی ضربه نمی‌خورید چون این بازی‌ها درآمد بالایی نصیب باشگاه‌ها نمی‌کنند. به علاوه، در این صورت هفته‌های پایانی فصل جذاب‌تر خواهد شد، چرا که بازی‌های بیشتری اهمیت پیدا می‌کنند.

با این حال، اگر این موضوع را مطرح کنید، با این اتهام مواجه می‌شوید که برخی باشگاه‌ها می‌خواهند بازی‌های اروپایی بیشتری برگزار کنند و احترامی برای سنت قائل نیستند و تنها حرص و طمع است که آنها را به پیش می‌برد. (به این هم کاری ندارند که در مدارک تأسیس لیگ برتر آمده که این لیگ قرار بوده 18 تیم داشته باشد و از سوی دیگر، مسابقات جام اتحادیه هم فقط برای درآمد است: این بازی‌های میانه هفته به باشگاه‌ها کمک می‌کند که پول پروژکتورهایی که نصب کرده‌اند را دربیاورند.)

سقف دستمزد در دسته‌های پایین‌تر؟ در زمانی که پول همه کم شده، طبیعی است چیزی که مهم باشد را حفظ کنیم، یعنی خود باشگاه‌ها، نه اینکه به فکر این باشیم که به مدافع راست ذخیره تیم هر هفته 100 پوند بیشتر بدهیم. در لیگ یک و لیگ دو این موضوع شناخته شده است و به همین دلیل است که آنها به صورت جمعی تصمیم گرفتند که سقف دستمزد تعیین کنند اما اگر این پیشنهاد از طرف یکی از اعضای خانواده‌های گلیزر یا هنری باشد، می‌گویند که آنها می‌خواهند جاه‌طلبی باشگاه‌های دسته‌های پایین‌تر را از آنها بگیرند و آنها را کوچک نگه دارند.

از سوی دیگر، طبیعی است که برخی فکر کنند این پیشنهاد تنها یک جنگ قدرت بوده است. گرگ کلارک، رئیس اتحادیه فوتبال و اولیور داودن، وزیر ورزش بریتانیا که این‌طور فکر می‌کنند. وقتی در خفا بر سر این پیشنهادها توافق می‌کنید و شخصاً آماده دفاع از آن نیستید، چه انتظاری دارید؟

ما تنها می‌توانیم امیدوار باشیم که اتفاقات هفته گذشته اوضاع را خیلی مسموم نکرده باشد و تنها دو دیدگاه افراطی حاکم نباشند؛ یکی دیدگاه افرادی که لیگ‌های پایین‌تر را باری اضافی می‌بینند و دیگر هم دیدگاه افرادی که شش تیم بزرگ را لاشخورهایی می‌بینند که فقط به دنبال سود هستند. هر چه باشد، کارهای زیادی هست که باید انجام شود.

منبع: ESPN